Kontakt z Dusznikami Piotra Palecznego rozpoczął się 8 sierpnia 1971 roku, kiedy świeżo upieczony laureat VIII Konkursu Chopinowskiego sprzed kilku miesięcy, dał tu dwa koncerty: pierwszy – uczestnicząc w inauguracji, drugi – recital chopinowski. Na rozpoczęcie festiwalu zagrał wraz z Orkiestrą Filharmonii Wrocławskiej pod batutą jej szefa Tadeusza Strugały Koncert fortepianowy e-moll. Wykonanie było świetne, co pamiętam, pełne energii, a jednocześnie liryczne, znacznie odbiegające od ówczesnych standardów interpretacyjnych, czyniących z kompozytora zapatrzonego w siebie chorego nostalgika. Paleczny pokazał Chopina nacechowanego imperatywem życia, niestroniącego od popisu, potrafiącego śpiewać na fortepianie, emanującego siłą.

Dwa dni później (10 sierpnia) pianista wystąpił z recitalem chopinowskim rozpoczętym popularnym Polonezem A-dur, a zwieńczonym heroicznym Polonezem As-dur, w którym, jak powiedział to pięknie i celnie Liszt, „przegląda się cała historia Polski”. Program obejmował dzieła różnych gatunków i form ułożonych lustrzanie. Po polonezie nastąpił nokturn, potem 3 etiudy i 3 mazurki, a następnie scherzo, 3 mazurki, 3 etiudy, nokturn i polonez. Recenzujący recital Jerzy Jaroszewicz (pianista i krytyk muzyczny) dla „Ruchu Muzycznego” napisał:

„Recitale w Dusznikach podzieliłbym na trzy rodzaje. Pierwszy – to pokazy pianistycznej świetności, wspaniałej zaiste perfekcji gry (Paleczny, Indjic); drugi – to kreacje artystyczne, trzeci wreszcie – to występy nieeksponujące żadnego z powyższych elementów, lecz łączące je w bardziej lub mniej harmoniczną całość. Zarówno Paleczny, jak i Indjic grali w sposób wręcz nieskazitelny, imponowali fantastycznym opanowaniem instrumentu, ogromną biegłością i siłą gry”. Artykułowi Jaroszewicza towarzyszy fotografia, przedstawiająca uczestników festiwalu (Paleczny, Indjic, Zacharias, Sewilla, Sulikowski, Szlachta, Chęciński i Gawriłowa) na tle dusznickiego pomnika Chopina.

Przywołując początki pięknej kariery Piotra Palecznego, należy wspomnieć jego przedkonkursowy recital warszawski, złożony z różnych dzieł wielkich kompozytorów. Wśród nich znalazła się Fantazja wschodnia „Islamey” Bałakiriewa, utwór uchodzący za jeden z najtrudniejszych w literaturze fortepianowej, co potwierdza fakt, że tylko nieliczni wirtuozi mają go w swoim repertuarze. Po iście zjawiskowym wykonaniu Palecznego zerwała się burza oklasków i wiwaty na cześć solisty. Siedzący obok kolega, pianista, był tak wstrząśnięty tym, co usłyszał, że stwierdził krótko: „chyba zrezygnuję z grania!” Tego samego roku ukazała się pierwsza płyta Piotra Palecznego. Znalazły się na niej: wspomniana Fantazja wschodnia „Islamey” Bałakiriewa, 4 Klavierstücke op. 119 Brahmsa oraz Fantazja f-moll, Etiuda h-moll zw. „oktawową” i Etiuda a-moll zw. „wielką” Chopina. Do dzisiaj wspomniana płyta może cieszyć słuchacza, jeśli tę rzadkość fonograficzną ma w swoich zbiorach.

Przeglądając kronikę festiwali dusznickich, można zauważyć, że pianista swymi występami publiczności Dolnego Śląska nie rozpieszczał. Występował dość rzadko, ale upamiętniając się wspaniałymi koncertami. Dość przywołać, oprócz wspomnianego wyżej, rok 1974, gdy wykonał Koncert f-moll pod batutą Tadeusza Strugały, rok 1975 – kiedy dał potężny recital złożony z kompletu Etiud op. 25, Ballady g-moll, Scherza h-moll i III Sonaty h-moll, rok 1985 – na recitalugrając cztery ballady i cztery scherza, czy rok 1994 – na inauguracji interpretując oba koncerty fortepianowe z Orkiestrą „Leopoldinum” pod dyrekcją Tomasza Bugaja. Wszyscy pamiętamy wspaniały pierwszy wieczór 65. Jubileuszowego Festiwalu w 2010 roku, kiedy Piotr Paleczny wykonał również oba koncerty fortepianowe Chopina, tym razem z Orkiestrą Filharmonii Wrocławskiej pod batutą Marka Pijarowskiego.

Przez 25 lat sprawowania artystycznej pieczy nad dusznickim świętem chopinowskim Piotr Paleczny zawsze pamiętał o wymagającej publiczności, oczekującej nowości i gwiazd z firmamentu światowej pianistyki. Jeżdżąc po świecie z koncertami, uczestnicząc w kolegiach jurorskich największych międzynarodowych konkursów pianistycznych, zapraszał do Dusznik utalentowaną młodzież oraz utytułowanych już mistrzów klawiatury. Nierzadko mieliśmy możność poznania i wysłuchania kogoś, kto jeszcze laureatem żadnego konkursu nie był, a dopiero zostawał nim za jakiś czas. Bywały sytuacje, że artysta rozpoczynał swoją karierę wirtuozowską właśnie od koncertu w Dusznikach. Bywały festiwale, gdzie lejtmotywem były szkoły pianistyczne, kiedy indziej laureaci czołowych nagród wielkich konkursów lub sławni przyjaciele-pianiści dyrektora. Piotr Paleczny nie zapominał o wielkich Polakach, którzy wzbogacili swoją działalnością chopinistykę światową, jak Witold Małcużyński czy Jan Ekier, poświęcając koncerty ich pamięci.

Dyrektor wiedziony własnym poczuciem piękna, doświadczeniem pedagogicznym, świetnym rozeznaniem światowej estrady koncertowej, a także intuicją artysty, proponował festiwalowej publiczności i proponuje nadal wykonawców interesujących, utalentowanych, wnoszących coś do sztuki wykonawstwa fortepianowego oraz przykuwających uwagę. Tak będzie i tego roku. Słuchacze otrzymają ciekawe koncerty pod względem programowym i wykonawczym. Życzmy sobie doznań, po które do Dusznik przyjeżdżamy…

Stanisław Dybowski

Program PDF

Dusznickie konfrontacje

Relacje z 72. Festiwalu przygotowane przez Ruch Muzyczny

• Dusznickie konfrontacje (I)
• Dusznickie konfrontacje (II)